Privrednici i javni sektor u Srpskoj, pred kojima je šest novih rundi multilateralne kompenzacije, u proteklih deset godina prebili su 1,339 milijardi maraka obaveza i potraživanja, a ovaj proces biće daleko jednostavniji uvođenjem elektronskih mjenica koje bi mogle da zažive ove godine.
Prema odluci Vlade RS, prva ovogodišnja kompenzacija biće održana u februaru, dok će preostale biti organizovane svaka dva mjeseca.
Direktor Banjalučke berze Milan Božić istakao je za "Glas Srpske" da je do sada održano 68 rundi, kroz koje je obaveze i potraživanja kompenzovalo više hiljada učesnika.
- Iako postoji mnogo mogućnosti za unapređenje multilateralne kompenzacije, to nije jednostavno izvesti. Primjera radi, kada bi se Uprava za indirektno oporezivanje uključila u kompenzacije, za šta ne postoje nikakve prepreke, firme bi mogle da plaćaju PDV sa svojim potraživanjima. Uprava za UIO bi tako mogla lakše naplatiti poreske obaveze od nelikvidnih firmi koja imaju potraživanja - rekao je Božić.
Dodao je da su mnogi ljudi i dalje skeptični kada je riječ o inovacijama, kao što je i multilateralna kompenzacija, koja je jedinstvena, a sličan primjer postoji samo u Sloveniji.
- Ono što nas posebno raduje jeste to da se u posljednje vrijeme povećava broj učesnika, a samim tim i kompenzovani iznosi. Osim toga, ovaj način pogodan da se izmire obaveze uz istovremenu naplatu potraživanja prepoznaje i sve više učesnika iz FBiH, otprilike sada ih ima oko 400 - kazao je Božić, dodajući da je lani, kada su se privrednici i javni sektor u Srpskoj rasteretili za oko 150 miliona KM, u kompenzacijama učestvovalo 2.561 učesnik.
Godinu ranije, 2.481 učesnik kompenzovao je 84,4 miliona maraka obaveza i potraživanja, dok je tokom 2022. godine 2.437 učesnika prebilo 75,4 miliona maraka.
Kompenzacije će, istakao je Božić, za sada biti nastavljene u dosadašnjem okviru, dok bi mogućnost rada na elektronskoj mjenici bio veliki iskorak.
- Vlada RS je usvojila 2023. godine izvještaj radne grupe koja je preporučila uvođenje elektronske mjenice. Uradili smo i testnu fazu sa nekim bankama, tako da je preostalo još samo da sa Ministarstvom finansija usaglase izmjene Zakona o MLK koje bi omogućile uvođenje elektronskih mjenica - naglasio je Božić.
S obzirom na to da već imamo razvijenu mrežu korisnika, elektronske mjenice bi mnogo pomogle privredi, u smislu da se dođe do instrumenta koji bi, tvrdi on, mogao poslužiti i za plaćanje između subjekata koji imaju kredibilitet. Elektronska mjenica bi se mogla unovčiti i kod banaka i faktoring kuća.
- To bi bila dodatna funkcionalnost koja bi omogućila da se kroz sistem za multilateralne kompenzacije izdaju elektronske mjenice kao neopozive izjave da će nešto biti plaćeno. Primjera radi, ako imate dobrog kupca koji plaća na odgođeno, vi biste to obećanje mogli da iskoristite da platite svoju obavezu, ako neko prihvata. U slučaju da nema novca, išlo bi se u blokadu - objasnio je Božić, podsjećajući da bi to bio dodatni instrument koji bi povećao likvidnost.
Zakon o jedinstvenom sistemu za multilateralne kompenzacije i cesije usvojen je 2014. godine na zahtjev Privredne komore RS. Samo dvije godine kasnije zakon je pretrpio izmjene kako bi na osnovu iskustava iz prve obavezne multilateralne kompenzacije, koja je održana u oktobru 2015. godine, bio unaprijeđen kompletan sistem.
Foto: Pixabay